Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας
Η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας & Κοινωνικής Πρόνοιας λειτουργεί ως Κέντρο Μελέτης και Πρόληψης της Κακοποίησης & Παραμέλησης του Παιδιού με βασική προτεραιότητα τις πολιτικές προστασίας για παιδιά τα οποία υφίστανται βίαιες συμπεριφορές στο οικογενειακό τους περιβάλλον και με έμφαση στην πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη.
Μάθε περισσότερα για την Διεύθυνση μας (Ενότητες)
H Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, ήδη από το 1977, όταν ονομαζόταν Διεύθυνση Οικογενειακών Σχέσεων (Δ.Ο.Σ.), εφαρμόζει προγράμματα έρευνας – δράσης, εκπαίδευσης επαγγελματιών και παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών με σκοπό τη μελέτη της ενδοοικογενειακής βίας (ενεργητικής και παθητικής) απέναντι στα παιδιά καθώς και την πρόληψη της θυματοποίησής τους. Σήμερα υλοποιεί πιο συγκεκριμένα προγράμματα αναφορικά με το φαινόμενο της κακοποίησης – παραμέλησης των παιδιών στους άξονες:
(α) έρευνα (επιδημιολογική/δημογραφική και κλινική),
(β) αγωγή υγείας και υγειονομική επιμόρφωση – ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού,
(γ) εκπαίδευση επαγγελματιών,
(δ) συμβουλευτικές-διασυνδετικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες σε δομές και επαγγελματίες, και
(ε) παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών.
Στα παραπάνω πλαίσια η Διεύθυνση με τη διεπιστημονική σύνθεσή της συνδυάζει την πολύπλευρη αντιμετώπιση του αντικειμένου της από διαφορετικές επιστημονικές οπτικές (Ψυχιατρική, Κοινωνική Εργασία, Κλινική Ψυχολογία, Κοινωνιολογία, Εγκληματολογία, Ψυχοδυναμική, Επιστήμες Δημόσιας Υγείας, Κοινωνική Ανθρωπολογία).
Λόγω της εξειδίκευσής της, η Διεύθυνση από το 1988 λειτουργεί και ως Κέντρο Μελέτης και Πρόληψης της Κακοποίησης & Παραμέλησης (Κέντρο ΚαΠα) σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 2350/14-11-88 Απόφαση του Υφυπουργού Υγείας και Πρόνοιας. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι πολιτικών / οι προτεραιότητες που αφορούν τα παιδιά τα οποία υφίστανται βίαιες συμπεριφορές στο οικογενειακό τους περιβάλλον έχουν οδηγήσει τη Διεύθυνση στη διενέργεια ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών, με έμφαση στην πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη.
Μέχρι σήμερα η Διεύθυνση εφαρμόζει έρευνες και μελέτες που αφορούν τη σωματική κακοποίηση και παραμέληση των παιδιών, την ενδοοικογενειακή σεξουαλική παραβίαση, την αιμομειξία, τη χρήση της σωματικής τιμωρίας, τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, τη δυστροφία μη οργανικής αιτιολογίας, την πρόβλεψη της επικινδυνότητας οικογενειών με προδιάθεση βίας (Bridge Alert), την αναζήτηση παραγόντων υψηλού κινδύνου για σωματική κακοποίηση και παραμέληση, τις στάσεις και πρακτικές αντιμετώπισης ομάδων επαγγελματιών, τις επιπτώσεις της ιδρυματικής περίθαλψης στα παιδιά. Επίσης ασχολείται με τη διαγνωστική – θεραπευτική αντιμετώπιση και αποκατάσταση όλων των μορφών παιδικής Κακοποίησης και Παραμέλησης.
To 2007 η Διεύθυνση μετονομάστηκε σε Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας. Συνεχίζει να εφαρμόζει προγράμματα έρευνας-δράσης, εκπαίδευσης επαγγελματιών και παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών με σκοπό τη μελέτη της ενδοοικογενειακής βίας (ενεργητικής και παθητικής) απέναντι στα παιδιά καθώς και την πρόληψη της θυματοποίησής τους. Επιπλέον, έχοντας σαν προτεραιότητά της τα παιδιά τα οποία υφίστανται βίαιες συμπεριφορές στο οικογενειακό τους περιβάλλον, η Διεύθυνση διεξάγει ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες με έμφαση στην πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη.
Στόχοι και Δραστηριότητες
- Προγράμματα πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης.
- Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση επαγγελματιών «πρώτης γραμμής».
- Ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινής γνώμης και τροποποίηση των σχετικών κοινωνικών στάσεων και συμπεριφορών.
- Σύνδεση ερευνητικών αποτελεσμάτων με την κοινωνική πολιτική μέσα από τα Υπουργεία Υγείας, Εργασίας, Δικαιοσύνης, Δημόσιας Τάξης, Παιδείας προκειμένου να υιοθετηθούν θεσμικά μέτρα
- Συνεργασία με ευρωπαϊκούς φορείς για την εκπόνηση ευρωπαϊκών, διακρατικών, ερευνητικών προγραμμάτων στο πεδίο της παραβίασης των δικαιωμάτων του παιδιού.
Παράλληλα, εκπονούνται και διεξάγονται μελέτες με τη μορφή της έρευνας-δράσης που διαπραγματεύονται το θέμα των συνεπειών της κακομεταχείρισης στα παιδιά αλλά και στην όλη λειτουργία της οικογένειας, προσφέροντας ταυτόχρονα διαγνωστικές και θεραπευτικές υπηρεσίες. Διεξάγονται ακόμα μελέτες του συστήματος παιδικής προστασίας στην Ελλάδα, μέρος των οποίων ήδη εξελίχθηκαν σε προγράμματα παρέμβασης σε ιδρύματα και στη δημιουργία καινοτόμων δομών.
Αναπτύσσονται, επίσης, καινοτόμα προγράμματα «εκπαίδευσης-δράσης», με κύριο άξονα το πρόγραμμα συμβουλευτικής υποστήριξης επαγγελματιών για την αντιμετώπιση δύσκολων περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας προς το παιδί. Η Διεύθυνση, ακολουθώντας τη διεθνή κινητοποίηση για την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών με αφορμή τη Σύμβαση του ΟΗΕ (1989) και τον ελληνικό νόμο (Ν 2101, ΦΕΚ 192/2.12.92), έχει αναπτύξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο πεδίο αυτό.
Το εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό πεδίο της Διεύθυνσης περιλαμβάνει εκδόσεις, δημοσιεύσεις, οργάνωση συνεδρίων και σεμιναρίων, παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού και συμμετοχή σε προγράμματα επιμόρφωσης άλλων φορέων. Η Διεύθυνση λειτουργεί ως Κέντρο Πληροφόρησης για διεθνείς και εθνικούς φορείς σχετικά με θέματα κακοποίησης και δικαιωμάτων του παιδιού όπως και γενικότερα θέματα παιδικής προστασίας. Στη Διεύθυνση λειτουργεί εξειδικευμένη βιβλιοθήκη ανοικτή σε επαγγελματίες και φοιτητές.
Λίγα δεδομένα για την κακοποίηση του παιδιού
Τα φαινόμενα της διαπροσωπικής, της ενδοοικογενειακής βίας και της βίας σε ανηλίκους αποτελούν κρίσιμους κόμβους συνάρθρωσης πολιτικών αγωγής υγείας σε διεθνές επίπεδο. Η κρισιμότητα δε αυτή και η επαγρύπνηση των σχετικών διεθνών οργανισμών εξυπακούεται στο βαθμό που:
- Το 1998 2,3 εκατ. άνθρωποι πέθαναν από βίαιο θάνατο.
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO 2001) υιοθετεί την εκτίμηση ερευνητών ότι η διαπροσωπική βία το 2020 θα ανέλθει από την 19η στην 12η θέση στη λίστα των 30 πιο σημαντικών αιτιών θανάτου παγκόσμια.
- Μελέτη στην Σουηδία αναφέρει ότι μια στις πέντε γυναίκες υπήρξε θύμα κακοποίησης κυρίως κατά τη διάρκεια της εφηβικής και παιδικής της ηλικίας,
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO 1999) εκτιμά ότι 40.000.000 παιδιά στον κόσμο γίνονται θύματα βίας,
- Μελέτες σε διάφορες χώρες του αναπτυγμένου κόσμου εκτιμούν την έκταση του φαινομένου της βίας σε ανηλίκους από 3% έως 29% στα αγόρια και από 7% έως 36% στα κορίτσια.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και οι προσπάθειες προαγωγής της υγείας σε επίπεδο ατόμων και κοινωνιών έθεσαν σε νέες βάσεις την προστασία του παιδιού στο πλαίσιο της οικογένειας. Κύριο μήνυμα της Σύμβασης είναι η θεώρηση του παιδιού ως υποκείμενου δικαιωμάτων και όχι ως αντικείμενου προστασίας. Το δικαίωμα στην προστασία από κάθε μορφή εκμετάλλευσης και το δικαίωμα διαβίωσης σε μια ευτυχισμένη οικογένεια πρέπει να αποτελούν στόχους κάθε ευνομούμενης κοινωνίας.
«Διασυνοριακές δράσεις έρευνας, εκπαίδευσης και εισαγωγής τεχνολογικών καινοτομιών στις υπηρεσίες για την πρόληψη και τον έλεγχο της βίας σε ανηλίκους» (2006-2008)
«Προαγωγή της Υγείας και της Ποιότητας Ζωής του Μέλλοντος: Εκπαίδευση και Αγωγή Υγείας για τον Έλεγχο και την Πρόληψη της Παιδικής Κακοποίησης – Παραμέλησης» (2006-2008)
«Εκπόνηση και Επιστημονική Επιμέλεια Εκπαιδευτικού Υλικού Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών για την Σωματική Τιμωρία των Παιδιών» (2007)
“Ολοκληρωμένη Προσέγγιση για τη Διερεύνηση, Διάγνωση και Διαχείριση Περιστατικών Κακοποίησης & Παραμέλησης Παιδιών” (2013-2015). Το εν λόγω πρόγραμμα εξέδωσε και Πρωτόκολλο για τη διερεύνηση, διάγνωση και διαχείριση περιστατικών κακοποίησης & παραμέλησης παιδιών.
“Caregivers of children at risk – Education and Capacity Building – CARE” (2013-2015)
«Σχολική Βία και Παραβατικότητα» (2013-2015)
“BST-Breaking the Silence together” (2016-2018)
“Breaking the Barriers of Institutionalization” (2017)
«Alliance For Children On The Move: Standard Operating Procedures For Guardians – ASOP4G». Το εν λόγω πρόγραμμα εξέδωσε Οδηγίες για Επιτρόπους Ασυνόδευτων Ανηλίκων σε ελληνικά και αγγλικά. (2018-2020)
“PROtection and support of abused CHILDren through multidisciplinary intervention – PROCHILD” (2018-2021)
“PLACES – Playful LeArning and Storytelling that Create Engagement for the SDG among children and young people”.
Ερευνητικά Προγράμματα
«Η μελέτη της αποτρεπτής θνησιμότητας στην Ελλάδα (1980 – 2002): διαχρονικές εξελίξεις, περιφερειακές ανισότητες και συσχέτιση με τον κοινοτικό μέσο όρο», (2005-2009)
«Έρευνα Αρχείου της Διεύθυνσης Οικογενειακών Σχέσεων του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού (2000 – 2007)» (2007-2010)
“Balkan Epidemiological Study on Child Abuse and Neglect (B.E.C.A.N.)” (2008-2013)
“Coordinated Response to Child Abuse & Neglect (CAN) via Minimum Data Set (MDS)” (2013-2015)
“Reviewing social auditing practices to combat exploitative brokering in Southern Europe – ReSAurSE (PT)” (2013-2015)
“Rapid Assessment of Mental Health, Psychosocial Needs and Services for Unaccompanied Children in Greece” – «Ταχεία Αποτίμηση των Ψυχικών και Ψυχοκοινωνικών Αναγκών των Ασυνόδευτων Παιδιών και της Ανταπόκρισης των Υπηρεσιών στην Ελλάδα» (2017)
“RFPS-171090 – Mapping and Analysis of the Child Protection System in Greece”. (2017-2018)
“Coordinated Response to Child Abuse and Neglect (CAN) via Minimum Data Set (MDS)-CAN-MDS II”, (2018-2021)
«COST – ca19106 – Multi-Sectoral Responses to Child Abuse and Neglect in Europe: Incidence and Trends» (2020 έως σήμερα)
«Συμβουλευτική – Διασυνδετική επαγγελματιών υγείας – πρόνοιας για ζητήματα κακοποίησης – παραμέλησης των παιδιών» (2005 έως σήμερα)
“Raising a Child in Prison Bars” (2009-2012)
“Σχέδιο συνολικής ψυχο-κοινωνικής παρέμβασης στην πόλη του Ρεθύμνου με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου της σεξουαλικής παρενόχλησης ανηλίκων” (2012-2014)
“Protecting infant and toddlers from domestic violence: Development of a diagnostic protocol for infant and toddler abuse and neglect and its implementation to public health system” (2012-2015)
“Southeast Safe Net: Preventing child trafficking and protecting unaccompanied minors in Greek-Turkish Borders”, (2013-2016)
«Πρόγραμμα αποϊδρυματοποίησης του συστήματος υπηρεσιών παιδικής προστασίας στην Ελλάδα» (2014-2019)
“Support to Adult Survivors of Child Abuse in institutional settings – SASCA” (2017-2019)
Η Διεύθυνσή μας έχει προχωρήσει σε πολλές εκδόσεις σχετικές με το αντικείμενο της παιδικής προστασίας και γνωστικά πεδία που αφορούν τους επαγγελματίες στους χώρους της υγείας, της πρόνοιας, της εκπαίδευσης κ.λπ.
(Πληροφορίες για το υλικό μας μπορείτε να βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο https://ich-mhsw.gr/el/media/all)
Γιώργος Νικολαΐδης, Ψυχίατρος, MD, MA, MSc, PhD, Διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας
Κική Πετρουλάκη, Πειραματική Ψυχολόγος
Αγγελική Σκουμπουρδή, Κοινωνική Λειτουργός
Μεταξία Σταυριανάκη, Κοινωνική Λειτουργός
Ανθή Βασιλακοπούλου, Κοινωνική Λειτουργός
Σάκης Ντιναπόγιας, Ψυχολόγος
Μαρία Ψαρράκου, Ψυχολόγος
Διεύθυνση: Φωκίδος 7, Αμπελόκηποι, 11526, Αθήνα
Τηλέφωνα: 2107715791, 2107793648
email: ich_dos@otenet.gr
Μάθε περισσότερα στο http://www.ich-mhsw.gr/el